Kiểm soát chất lượng thức ăn cho bò như thế nào

Kiểm soát chất lượng thức ăn cho bò

VAI TRÒ CỦA VẬT CHẤT KHÔ

TẠI SAO NÊN KIỂM SOÁT VẬT CHẤT KHÔ

Thức ăn cung cấp cho bò thường được tính theo khối lượng của nguyên liệu, như vậy không thể tính chính xác được lượng dinh dưỡng cho bò ăn vì độ ẩm trong các nguyên liệu thay đổi theo thời điểm thu hái, bảo quản, kể cả các giá trị dinh dưỡng khác cũng thay đổi theo nguồn cung cấp, thời điểm thu hái… Và sự thay đổi độ ẩm ảnh hưởng không nhỏ đến lượng thức ăn cho bò ăn. Nếu lượng ẩm tăng lên, khối lượng thức ăn tăng nhưng vật chất khô sẽ giảm, tức là dinh dưỡng giảm. Nếu lượng ẩm thấp xuống, lượng thức ăn tuy giảm nhưng dinh dưỡng sẽ tăng lên.

Người chăn nuôi cần tối ưu hóa dinh dưỡng cho bò để luôn đảm bảo lượng dinh dưỡng mà không tăng thêm áp lực về kinh tế khi phải bổ sung quá nhiều thức ăn tinh. Như vậy, việc cho ăn theo khối lượng thức ăn không phải là phương pháp tốt nhất để đảm bảo dinh dưỡng lý tưởng cho gia súc cũng như đạt hiệu quả tối ưu về kinh tế. Vật chất khô trong thức ăn cho bò là chỉ số tốt hơn để thể hiện dinh dưỡng cung cấp cho bò ăn.

VẬT CHẤT KHÔ LÀ GÌ?

Vật chất khô – dry matter – là tổng các thành phần rắn trong thức ăn chăn nuôi sau khi đã làm khô hết nước. Vì vậy, từ vật chất khô chúng ta có thể ước lượng các thành phần dinh dưỡng như đạm, béo, xơ, tinh bột, tro…

Bằng việc sử dụng vật chất khô có thể tính toán lượng thức ăn tối ưu của các khẩu phần cho ăn khác nhau với lượng chất dinh dưỡng cụ thể. Nếu lượng thức ăn cho bò không được điều chỉnh theo hàm lượng vật chất khô, như vậy với cùng một lượng thức ăn cho bò ăn, chúng có thể nhận được quá nhiều hoặc quá ít đạm và năng lượng.

Mỗi con bò đều cần tiêu thụ một lượng vật chất khô nhất định trong ngày (tính theo kg/ngày) để duy trì sức khỏe cũng như tăng trọng, nuôi thai hay sản xuất sữa. Nếu thức ăn thiếu hụt chất dinh dưỡng sẽ ảnh hưởng đến sản lượng sữa và chất lượng thịt. Nhưng nếu quá thừa dinh dưỡng sẽ lãng phí thức ăn và tiền bạc; hơn nữa chất thải động vật sẽ dẫn đến ô nhiễm dinh dưỡng cao.

Đối với thức ăn thô xanh, không chỉ vật chất khô quan trọng mà còn có độ ẩm. Mối quan hệ giữa hai thông số này rất đơn giản, thể hiện trong công thức bên dưới:

Vật chất khô = Tổng khối lượng – Độ ẩm

Vì vậy, việc xác định vật chất khô cũng giúp quyết định độ ẩm. Ngoài ra, việc xác định vật chất khô và độ ẩm của cây thức ăn thô xanh ở các giai đoạn khác nhau giúp xác định thời điểm thu hoạch, theo dõi chất lượng và ngăn ngừa sự hư hỏng thức ăn thô xanh.

Một số loại thức ăn thô xanh cho bò

PHƯƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH VẬT CHẤT KHÔ

PHƯƠNG PHÁP TRUYỀN THỐNG

Phương pháp này dựa trên nguyên tắc dùng một khối lượng mẫu thức ăn biết trước sau đó làm khô, xác định lại khối lượng khi khô và tính toán hàm lượng vật chất khô theo công thức:

(Khối lượng khi khô/ Khối lượng ban đầu) x 100= % vật chất khô

Một số dụng cụ thường được dùng xác định vật chất khô theo phương pháp truyền thống như:

+ Lò vi sóng: rất phổ biến vì chi phí thấp, mẫu sẽ khô trong 5 đến phút. Tuy nhiên mẫu phải được quan sát liên tục để đảm bảo mẫu không bị cháy.

+ Tủ sấy: thời gian làm khô mẫu dài, có thể mất 24h đến 48h nếu mẫu quá ướt

+ Máy sấy thực phẩm: có thể sấy một lúc nhiều mẫu, cần ít sự giám sát

+ Koster: dùng không khí cưỡng bức, thời gian cho một mẫu dài và có thể sai số do mất mẫu

+ Vortex dryer: cho kết quả trong 25 phút

Tuy nhiên việc kiểm tra độ ẩm và hàm lượng vật chất khô cần được theo dõi liên tục trong quá trình cho ăn, trước và trong khi thu hoạch. Việc này làm cho phương pháp truyền thống trở nên bất cập vì một số nhược điểm như:

+ Cần thiết bị và không gian: với phương pháp truyền thống đòi hỏi ít nhất phải có một phòng thí nghiệm đơn giản

+ Tốn nhiều thời gian: phương pháp này tốn nhiều công sức và thời gian vì phải thực hiện nhiều bước. + Kể cả phương pháp làm khô nhanh như lò vi sóng toàn bộ quá trình vẫn tốn thời gian và cần phải lên kế hoạch cẩn thận. Các phép đo hàm lượng vật chất khô theo phương pháp truyền thống đòi hỏi đầu tư thời gian đáng kể

+ Phá hủy mẫu: các phương pháp làm khô phá hủy mẫu thức ăn, sau khi sấy khô không thể dùng lại, mặt khác quá trình này phải lặp lại nhiều lần gây lãng phí thức ăn cho bò.

PHƯƠNG PHÁP HIỆN ĐẠI KHÔNG PHÁ MẪU

Ngày nay có rất nhiều phương pháp hiện đại có thể phân tích nhanh thức ăn cho bò mà không phá hủy mẫu cho độ ẩm và hàm lượng vật chất khô. Các phương pháp này khắc phục được các nhược điểm của phương pháp truyền thống. Một trong số các phương pháp đó là máy đo độ ẩm và các thiết bị dựa trên công nghệ quang phổ cận hồng ngoại NIR.

Máy đo độ ẩm – moisture meters: máy đo độ ẩm cỏ khô bằng cách đo độ dẫn điện của cỏ khô. Vấn đề với máy là chất lượng của máy đo, phải máy chất lượng cao mới cho kết quả tốt. Ngoài ra, nó hầu như chỉ phù hợp cho cỏ khô chứ không phù hợp với thức ăn ủ chua.

Phương pháp quang phổ cận hồng ngoại: đã có đủ các nghiên cứu chỉ ra rằng phương pháp NIR dự đoán chính xác độ ẩm và vật chất khô trong các cây trồng làm thức ăn cho bò cũng như thức ăn ủ chua và phương pháp này không cần chuẩn bị mẫu hay sử dụng bất kỳ hóa chất nào.

Những ưu điểm khi sử dụng máy phân tích NIR di động:

+ Có thể sử dụng bất cứ đâu: trên đồng cỏ, trang trại, hố ủ, điểm thu mua…

+ Cho kết quả nhanh chóng do đó người nông dân có thể kiểm tra chất lượng thức ăn thô xanh, cỏ, bắp… mỗi ngày

+ Không phá hủy mẫu nên có thể sử dụng đo nhiều lần mà không sợ lãng phí mẫu

+ Có thể sử dụng cho hầu hết các loại thức ăn cho bò như cỏ voi, cỏ Mombasa, Alfafa, bắp cây, bắp ủ, cỏ ủ…, kể cả TMR

+ Phù hợp xác định thời điểm thu hoạch cũng như chất lượng thức ăn trong quá trình bảo quản.

Công ty Beta Technology đại diện hãng Dinamica Generale chuyên về các sản phẩm, máy móc thiết bị phục vụ cho trang trại chăn nuôi bò đã kết hợp cùng một số đơn vị dinh dưỡng và cho ra đời dòng Máy đo nhanh chất lượng thức ăn cho bò AgriNIR dựa trên công nghê quang phổ cận hồng ngoại, ngoài đo nhanh độ ẩm, vật chất khô, máy còn có thể xác định các thành phần dinh dưỡng quan trọng khác như đạm, béo, tinh bột, ADF, NDF, tro.